Thủ môn là gì? Tìm hiểu về vị trí thủ môn trong bóng đá

Thủ môn là gì? Thủ môn là một vị trí không thể thiếu trong đội hình của một đội bóng đá. Vị trí này có những đặc điểm, những nguyên tắc riêng biệt trong luật chơi mà các cầu thủ và người hâm mộ cần tìm hiểu. Ví như thủ môn có được bắt bóng ngoài vòng cấm địa không, nếu thủ môn bị thẻ đỏ thì sao, thủ môn ra ngoài vòng cấm phạm lỗi thế nào, thủ môn chạm tay ngoài vòng cấm ra sao,… Hãy cùng w88 club khám phá các thông tin này trong bài viết sau đây nhé.

Thủ môn là gì?

Thủ môn hay còn gọi là thủ thành trong bóng đá là cầu thủ đứng tại vị trí cuối cùng của hàng hậu vệ. Họ sẽ đứng giữa khung thành đội mình và hàng tấn công của đội đối phương. Nhiệm vụ của thủ môn là bảo vệ khung thành của đội nhà và ngăn cản những pha sút bóng của đối phương. Thủ môn cũng là cầu thủ duy nhất được phép dùng tay chạm bóng và cánh tay trong toàn thời gian thi đấu. Tuy nhiên điều này chỉ giới hạn trong khu vực cấm địa của đội nhà.

Vì thế, có quy định lỗi thủ môn bắt bóng ngoài vòng cấm địa và thủ môn dùng tay ngoài vòng cấm. Vai trò của thủ môn là hết sức quan trọng bởi nếu cầu thủ này mắc phải những sai lầm hoặc không cản phá, không cứu thua được những pha ghi bàn của đội bạn thì lưới nhà sẽ thủng và khi đó đội nhà sẽ phải nhận về một hoặc nhiều bàn thua. Một số lỗi thường mắc phải là thủ môn chạm tay ngoài vòng cấm, thủ môn ra ngoài vòng cấm phạm lỗi.

Vậy nếu thủ môn bị phạt thẻ đỏ thì sao? Nếu thủ môn bị chấn thương hoặc bị đuổi khỏi sân do phạt thẻ đỏ thì một cầu thủ khác sẽ phải thay thế vị trí này nếu đội bóng sử dụng hết lượt thay người hoặc không còn thủ môn nào khác thay thế. Khi có lệnh thay người, thủ môn sẽ được thay thế. Ngoài ra, màu áo của thủ môn cũng phải khác biệt so với thủ môn đội bạn, trọng tài, đội nhà và đội đối phương.

Thủ môn là cầu thủ đảm nhiệm vị trí trấn giữ khung thành

Lịch sử vị trí thủ môn trong bóng đá

Thời gian đầu

Giống với nhiều môn thể thao khác, trải qua nhiều năm hình thành và phát triển, bóng đá đã có nhiều sự thay đổi trong chiến thuật. Một số vị trí đã bị loại bỏ và một số vị trí mới cũng được ra đời. Tuy nhiên, từ khi bóng đá xuất hiện đến nay, thủ môn chính là vị trí duy nhất chưa bao giờ có sự thay đổi. Kể cả trong những ngày đầu tiên của lịch sử bóng đá, khi môn thể thao này còn chưa được tổ chức một cách chính thức.

Khi đó, người ta đã triển khai một đội hình có tính hệ thống và lên ý tưởng là tất cả các cầu thủ tham gia đều giữ vai trò phòng thủ hoặc tấn công. Và điều đặc biệt là nhiều đội bóng đã cắt cử một vài thành viên chơi bóng giống với nhiệm vụ của một thủ môn như hiện nay.

Từ năm 1581, Richard Mulcaster đã miêu tả lại về các đội bóng đá và các vị trí cầu thủ được bố trí trong một đội hình. Tuy nhiên lúc này, vị trí thủ môn không được nhắc đến. Mãi đến khi Cornish Hurling miêu tả lại vào năm 1602 thì vị trí bảo vệ khung thành mới chính thức được nhắc đến. Carew đã diễn tả lại như sau: “Họ cắm hai bụi cây xuống đất, cách nhau khoảng tám hoặc mười foot; và đối diện nó, cách đó khoảng 200 hay 240 feet, và họ gọi là “gôn”. Một trong hay cái này được chọn bằng rút thăm cho một bên, còn phía kia cho đối thủ. Tại đó họ phân cho người bảo vệ, hai người cản ném tốt nhất”.

Một vài mô tả

Trong văn học Anh thế kỷ mười sáu cũng đã xuất hiện những miêu tả về việc ghi bạn. Chẳng hạn như vở kịch của John Day có tên The Blind Beggar of Bethnal Green (Tên ăn xin mù của Bethnal Green) được lưu diễn vào khoảng 1600 và xuất bản năm 1695. Vở kịch có đoạn như sau: “Tôi sẽ ghi bàn tại trò camp-ball” (một loại bóng đá cực kỳ bạo lực, phổ biến ở Đông Anglia).”

Năm 1963, Michael Drayton đã viết trong một bài thơ rằng “when the Ball to throw, And drive it to the Gole, in squadrons forth they goe”. Có thể thấy, bất cứ bộ môn thể thao nào có khung thành để ghi điểm thì nhất định phải có vị trí thủ môn để trấn giữ. Năm 1633, David Wedderburn đã đề cập đến cụm từ “giữ gôn”. Tuy nhiên cụm từ này không đồng nghĩa hoàn toàn với cách gọi vị trí thủ môn ngày nay. Bởi thủ môn được hiểu là một vị trí cố định trong trận đấu và có những quy định riêng.

Chính vì thế có một vài nguyên tắc đặt ra cho vị trí này như lỗi thủ môn bắt bóng ngoài vòng cấm địa, thủ môn dùng tay ngoài vòng cấm,.. Còn “giữ gôn” là một nhiệm vụ mà bất cứ ai đứng gần khung thành cũng có thể đảm nhiệm. Cụm từ Latin được sử dụng ở đây là metum”, có nghĩa là vật dùng để đánh dấu đoạn cuối trong một cuộc đua ngựa.

Sự thay đổi

Ban đầu, thủ môn thường chơi tại vị trí giữa 2 cột gôn với một lối chơi rất ít sự linh hoạt. Trừ khi họ cản phá được những pha dứt điểm của đối phương. Sau nhiều năm phát triển, đi cùng sự thay đổi về phương pháp và cách thức thi đấu, vai trò và nhiệm vụ của vị trí thủ môn bắt đầu có sự thay đổi theo hướng tích cực hơn. Theo luật chơi nguyên thủy, thủ môn sẽ được phép cầm bóng tại khu vực sân nhà của đội mình.

Đến năm 1912, nguyên tắc này được xem lại và điều chỉnh. Theo đó, thủ môn sẽ phải hạn chế sử dụng tay và chỉ sử dụng tại vòng khung thành và cấm địa. Chính vì thế, nhiều người đặt ra câu hỏi thủ môn có được bắt bóng ngoài vòng cấm địa hay không, thủ môn chạm tay vào vòng cấm thì sao. Câu trả lời là khi đó, thủ môn đã vi phạm luật chơi.

Đến năm 1992, Hội đồng Thế giới đã quyết định điều chỉnh và thay đổi luật bóng đá. Vị trí thủ môn cũng là một trong số những yếu tố được cải biến. Đáng chú ý nhất là luật chuyển về. Nguyên tắc này ngăn cấm thủ môn không được cầm bóng bằng tay khi nhận từ đồng đội 1 đường chuyền về không được thực hiện bằng đầu, vai, ngực. Vì thế, tất cả các thủ môn cần phải có kỹ thuật cũng như luyện tập khả năng khống chế bóng của bản thân.

Vị trí thủ môn có nhiều sự điều chỉnh trong lịch sử

Vị trí và kỹ thuật chơi tại vị trí thủ môn

Đến đây, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu lỗi thủ môn bắt bóng ngoài vùng cấm địa là gì, thủ môn có được bắt bóng ngoài vòng cấm địa bằng tay hay không, thủ môn ra ngoài vòng cấm phạm lỗi thế nào và thủ môn dùng tay ngoài vòng cấm sẽ ra sao. Đây là một vị trí quan trọng và đặc biệt nhất trên sân. Không giống với các cầu thủ khác chỉ được dùng chân điều khiển bóng, thủ môn có thể đỡ bóng bằng bất cứ bộ phận nào trên cơ thể. Tuy nhiên họ buộc phải làm điều này trong vòng cấm địa của đội nhà. Nếu ở ngoài khu vực đó, thủ môn không được phép chơi bóng bằng cách dùng bàn tay hoặc cánh tay.

Mặc dù luật bóng đá quy định một số đặc quyền đặc biệt đối với thủ môn. Tuy nhiên ngoài việc dùng tay trong khu vực cấm địa thì họ vẫn cần tuân thủ các nguyên tắc và luật lệ còn lại giống như các cầu thủ khác.

Thủ môn phải tuân thủ những nguyên tắc chung của bóng đá

Sự ảnh hưởng của vị trí thủ môn đến lối chơi và tấn công

Tình huống phạm lỗi

Vậy nếu phạm lỗi và thủ môn bị phạt thẻ đỏ thì sao ? Khi thủ môn gây ra lỗi với tiền đạo đối phương khi họ đang dâng cao tấn công trong khu vực cấm địa và khiến họ bị thương thì họ sẽ nhận thẻ đỏ trực tiếp. Đã có trường hợp một cầu thủ bị thủ môn đối phương xoạc bóng khi đang dâng cao tấn công và bị gãy xương dẫn đến chấn thương vĩnh viễn, phải từ bỏ sự nghiệp bóng đá của mình.

Các tình huống đặc biệt

Thủ môn không nhất thiết phải ở yên tại vòng cấm địa. Họ có thể chơi tại nhiều vị trí khác trên sân, thường đảm nhiệm luôn vai trò hậu vệ tăng cường tại một vài tình huống của trận bóng và luôn cần chú ý đến vấn đề thủ môn dùng tay ngoài vòng cấm. Rất nhiều thủ môn thường xuyên chơi ở phía ngoài khu vực cấm địa bởi họ có khả năng điều khiển bóng bằng chân điêu luyện.

Vì thế mà có những trường hợp thủ môn ra khỏi vòng cấm phạm lỗi. Có thể kể đến một số cái tên như Rene Higuita của Colombia, Bruce Grobbelaar đến từ Liverpool hay Jorge Campos của Mexico. Thậm chí một vài thủ môn còn ghi được những bàn thắng bằng những cú phát bóng từ xa. Nhiều trường hợp còn lao lên phía cuối sân của đội bạn để tạo ra sự áp đảo về số lượng cầu thủ.

Tuy nhiên, kiểu lao lên này khá mạo hiểm, chỉ thường xuất hiện khi trận đấu đã gần kết thúc để kiến tạo bàn thắng vào những phút cuối cùng. Điều này cũng chỉ diễn ra khi đội nhà của thủ môn đó thiếu người và sự cách biệt tỷ số trong trận đấu đã không quá quan trọng. Sự thành công của kiểu chơi này là rất hiếm khi, mặc dù một vài thủ môn đã tạo ra được bàn thắng trong những tình huống như vậy, đó là Mart Poom, Marco Amelia,Michelangelo Rampulla,Mark Crossley, Andrés Palop, Massimo Taibi, Brad Friedel, Jens Lehmann, Peter Schmeichel, Alisson,….

Tình huống ghi bàn

Chúng ta vừa tìm hiểu tình huống thủ môn bắt bóng ngoài vòng cấm địa. Và trong một vài tình huống hiếm hoi hơn thế, thủ môn còn có thể tạo nên những bàn thắng từ một pha phát bóng không hề lường trước được tại chính vòng cấm địa của đội mình.

Thông thường, tình huống đặc biệt này được tạo nên khi trái bóng bay đập đất làm cho thủ môn đối phương không thể bắt được. 2 thành viên của Tottenham Hotsprus là Paul Robinson và Pat Jennings. Một trường hợp khác xảy ra ngay tại trận đấu của Việt Nam trong trận bán kết SEA GAME 2003, thủ môn của Malaysia là Syamsuri Mustafa đã ghi được một bàn thắng từ xa nhờ pha phát bóng tại vòng cấm của sân nhà mình.

Nhiều thủ môn cũng nổi tiếng và ghi dấu ấn bởi những quả đá phạt. Thủ môn Jose Luis Chilavert đã từng ghi được 1 cú hat trick, nghĩa là 3 bàn thắng trong 1 trận đấu với các cú penalty và cũng là một chuyên gia đá phạt. Tại AFC Champions League, Fabio Dos Santos cũng trở thành thủ môn đầu tiên có bàn thắng. Và tính đến ngày 27 tháng 3 năm 2011 thì Rogerio Ceni là thủ môn ghi được tổng cộng 100 bàn thắng bằng penalty và những quả đá phạt trực tiếp.

Một vài thủ môn còn có thể ghi bàn từ pha phát bóng xa của mình

Những tố chất của một thủ môn giỏi

Một thủ môn giỏi được tạo nên bởi khá nhiều yếu tố, trong đó sự ổn định là yếu tố đầu tiên bên cạnh kỹ năng, phong độ.
Giới chuyên môn bóng đá nhận định, không thể chỉ căn cứ vào một trận đấu hay để đánh giá một thủ môn giỏi mà sẽ cần dựa vào các thông số như số trận đấu đã chơi, số bàn thắng đã cản.
Khả năng phát động tấn công cũng như đóng góp vào lối chơi chung toàn đội cũng là một yếu tố quan trọng. Ngoài ra, sự tập trung cũng là điều mà một thủ môn giỏi cần giữ vững bởi khoảng cách giữa lập công và gây thất bại là rất gần. Do đó, ngay cả khi không có quá nhiều cầu thủ đối phương tấn công thì thủ môn vẫn cần hết sức tập trung. Bởi sẽ không có ai cứu vãn được nếu như người bảo vệ khung thành mắc sai lầm.
Lòng dũng cảm cùng khả năng lãnh đạo ổn định cũng là điều cần có ở một thủ môn giỏi, nhất là trong những tình huống một đối một. Thủ môn sẽ đánh bại tiền đạo đội bạn nếu biết cách giữ thái độ bình tĩnh để phán đoán và xử lý tình huống.
Nếu quan sát, có thể thấy sự lạnh lùng, thô kệch là điều thường có ở những thủ môn xuất sắc nhất châu Âu. Họ luôn cần có tâm lý tốt dù trước đó đã mắc sai lầm.
Sức khỏe cũng là một yêu cầu cần có trong bóng đá nói riêng và thể thao nói chung. Nó sẽ giúp các cầu thủ duy trì được phong độ của mình trong suốt 90 phút thi đấu và trong cả mùa giải.

Một thủ môn giỏi được đánh giá dựa trên nhiều yếu tố

Vòng cấm – Thủ môn chạm tay ngoài vòng cấm

Nhiệm vụ cơ bản của thủ môn là cản phá những pha ghi bàn. Chỉ cần ngăn cản được bàn thua thì bất cứ động tác kỹ thuật nào của thủ môn cũng không làm ảnh hưởng đến phong độ của nah ta. Vì thế nếu thủ môn không sử dụng kỹ thuật chuẩn nhưng lại thi đấu có hiệu quả thì huấn luyện viên sẽ không cần thay người.

Xem thêm: Tiền đạo là gì? Tìm hiểu vị trí tiền đạo trong bóng đá

Khi ở ngoài vòng cấm, thủ môn không được dùng tay bắt bóng. Ngoài ra, dù thủ môn ở ngoài hay trong vòng cấm thì việc dùng tay cũng không được cho phép. Tuy nhiên ngay cả khi bạn đang trong khu vực cấm, bóng ở ngoài vòng cấm và ở trên không thì cũng không thể đưa tay ra chạm vào bóng bởi đó chính là phạm lỗi.

Những quy định liên quan đến lỗi của thủ môn ngoài vòng cấm

Những thông tin trên đã giải thích thủ môn là gì và giải đáp các câu hỏi liên quan như thủ môn có được bắt bóng ngoài vòng cấm địa hay nếu thủ môn bị thẻ đỏ thì sao,… để bạn hiểu rõ hơn về vị trí này trong bóng đá. Thủ môn là một vị trí quan trọng đòi hỏi nhiều yếu tố ở một cầu thủ, chính vì thế hãy luôn ủng hộ thủ môn của đội bóng mà bạn yêu thích nhé.